दीपेश केसी: प्रचण्डले गणतन्त्रको नारा लिएर जनयुद्ध गरिरहँदा केपी शर्मा ओली बालकोटमा बसेर व्यङ्ग्य गर्दै भन्थे- बयलगाडा चढेर अमेरिका पुगिदैन । ओली न त गणतन्त्रको पक्षमा थिए न त त्यसको सम्भावना देखेका थिए । यतिसम्मकी २०६२/६३ को जनआन्दोलनमा पनि उनको त्यति उत्साह थिएन ।
वृहत शान्ति सम्झौतामा गिरिजाप्रसाद कोइराला र पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले हस्ताक्षर गरिरहँदा पछाडिको सिटमा ओली बसेर टुलुटुलु हेरिरहेको तस्बिर र दृश्य अझै ताजै छ । गिरिजाप्रसाद कोइरालाको निधन भएपछि प्रचण्डले अब शान्ति सम्झौताको हस्ताक्षरकर्ता आफू मात्र बाँकी रहेकाले देश आफ्नो जिम्मामा पुगेको आशयको अभिव्यक्ति दिएका थिए । जङ्गलमा अब आफू एक्ला सिंह भएको ठानेका थिए । गिरिजाप्रसाद कोइरालाले अन्तिम समयमा आफूलाई देश सम्हाल्न भनेको सम्म प्रचण्डको अभिव्यक्ति सार्वजनिक भयो ।
राजनीतिक चार्तुयता भएका र जोखिम मोल्न सक्ने प्रचण्डले सुशिल कोइराला, शेरबहादुर देउवा, माधवकुमार नेपाल र झलनाथ खनाल आफ्ना मुख्य प्रतिष्पर्धी देखे । हुनपनि त्यतिबेला केपी शर्मा ओली यसरी उठ्लान् भन्ने कमैलाई विश्वास थियो । ओली मृगौलाको उपचारका लागि दिल्ली काठमाडौं ओहोरदोहोर गर्थे । बेला बेलामा विश्वविद्यालयहरुको प्रवचनमा सहभागी हुन्थे । आराम गर्दै बालकोटमा बाघचाल र क्यारमबोट खेल्ने गरेको विषय चर्चामा आइरहन्थ्यो ।
ओली शारीरिक रुपमा स्वस्थ थिएनन् । मानसिक रुपमा बलिया थिए । उनको आत्मबल दुईपटक मृगौला फेरेपछि समय अगावै जराकजुरुक उठ्नसक्नुबाट बुझ्न सकिन्छ । राजनीतिमा मुख्य खेलाडी भएर निस्कनु अघि उनी जीवनसँग संघर्षरत थिए । तर, ओलीलले पटक पटक मृत्युलाई जितेको भन्दा अतियुक्ति नहोला । दुईपटक मृगौला फेरेर पनि मै हुँ भन्ने नेताहरुलाई च्याम्पटी घुमाएझैं घुमाउनसक्नु ओलीको सामथ्र्य नै मान्नुपर्छ । यस्तो क्षमता कुनैबेला गिरिजाप्रसाद कोइरालाले देखाएका थिए ।
ओलीको कदम राजनीतिक मूल्य मान्यता विपरित थियो वा थिएन ? बहसको विषय बन्न सक्ला । ओलीको बोली कतिको मर्यादित छ छैन ? त्यो पनि बहसको विषय बन्ला । खरो बोलीका कारण चिढिने र उखान टुक्का सुनेर हाँस्नेहरु नभएका होइनन् । ओलीले हात बाँधेर अहिलेको पकड बनाएका भने होइनन् । उनमा कुशल राजनीतिज्ञमा हुनुपर्ने कला छ जुन प्रमाणित भइसकेको छ । ‘प्रेम र युद्धमा सबै जायज हुन्छ’ भन्ने मान्यताबाट उनी निर्देशित देखिन्छ । त्यसैले विरोधी ठेगान लगाउन र आफ्नालाई बचाऊ गर्न ओली खम्पिस देखिएका छन् । विरोधीहरु विरोध गरिरहन्छन्, आलोचना गर्नेहरु गरिरहन्छन् तर उनी आफ्नै खेल खेलिरहेका छन् । राजनीतिमा सधै आक्रामक भइरहेका छन् । रक्षात्मक बन्न चाहँदैनन् । ओलीले विरोधीलाई कुनै मौका नै नदिने गरी निरन्तर आक्रामक रणनीति चाल्दै जोखिम कोल्दै राजनीतिक सफलता हासिल गर्दै गइरहेका छन् । चुनौतीहरुको सामना गरिरेका छन् ।
कुनैबेला ओलीले प्रचण्डको खुबै आलोचना गरे । उनी प्रचण्डका मुख्य आलोचकका रुपमा देखापरेका थिए । सेनापति प्रकरणमा प्रचण्डले राजीनामा दिनुपरेपछि भनेका थिए ‘प्रचण्डरुपी बेलुन कटवालरुपी छेस्कोले घोच्दा प्याट्ट फुट्यो’ । पूर्व माओवादीले ओलीलाई ‘प्रमुख दुश्मन’ कै स्थानमा नराखेका होइनन् ।
शान्ति प्रक्रियामा ओली माओवादीका सबैभन्दा आलोचक बने । तर, उनैले माओवादीलाई नेकपा एमालेसँग एकीकरण गराएर नेकपा निर्माण गरे । ओलीको यो चार्तुयताको कारण अहिले सतहमा देखिदै गएको छ । तत्कालिन माओवादीप्रति उनको धारणा अझै पनि सकारात्मक देखिदैन । जनयुद्ध दिवसको कार्यक्रममा उनी सरिक हुँदैनन् । जनयुद्धलाई सकारात्मक दृष्टिले हेर्दै हेर्दैनन् । तर, त्यही जनयुद्ध नेपालमा सदीऔं देखि चलिआएको राजतन्त्रको अन्त र एकात्मक राज्य प्रणाली अन्त गरी संघीय राज्य प्रणालीमा लाने मुख्य कारण थियो ।
